Bất cập của quy định doanh nghiệp niêm yết vi phạm hành chính về thuế là bị cắt margin tại Quyết định 87/QĐ-UBCK của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) về ban hành Quy chế hướng dẫn giao dịch ký quỹ chứng khoán tiếp tục là câu chuyện “nóng” trên thị trường, bởi trong khi chờ UBCK sửa đổi thì danh sách các doanh nghiệp niêm yết bị cắt margin đang nối dài thêm, gây nên những mối lo không chỉ cho doanh nghiệp, mà cả nhà đầu tư.
Theo danh sách cập nhật mới nhất của Sở GDCK TP.HCM (HOSE) đến ngày 1/9/2017, trên sàn này có 93 mã cổ phiếu không đủ điều kiện giao dịch ký quỹ, trong đó có 12 cổ phiếu không được giao dịch ký quỹ do doanh nghiệp vi phạm pháp luật về thuế.
Tương tự, số lượng doanh nghiệp bị cắt margin trên Sở GDCK Hà Nội (HNX) cũng tăng nhanh, khi đến giữa tháng 9/2017, có thêm nhiều mã chứng khoán không đủ điều kiện giao dịch ký quỹ như: BVS (CTCK Bảo Việt), CSC (CTCP Đầu tư và xây dựng Thành Nam), HMH (CTCP Hải Minh), CTT (CTCP Chế tạo máy Vinacomin)…
Liên quan đến hướng khắc phục bất cập trên, ý kiến từ các thành viên thị trường cho rằng, trước hết cần phải khẳng định việc UBCK đưa ra quy định cổ phiếu không đủ điều kiện giao dịch ký quỹ khi doanh nghiệp vi phạm quy định về thuế và bị xử phạt là cần thiết.
Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng đang bộc lộ vấn đề, nên cần sớm sửa đổi theo hướng chia nhỏ hành vi sai phạm tùy theo tính chất và mức độ vi phạm, để trên cơ sở đó cắt margin với thời hạn khác nhau tùy theo mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm, chứ không phải hủy bỏ quy định này.
Ý kiến từ thị trường cho rằng UBCK cần sửa Quyết định 87 theo hướng không nên cào bằng tất cả các hành vi và mức độ vi phạm về thuế đều bị cắt margin. Quy định như hiện hành là bất hợp ký, bởi có những doanh nghiệp chỉ bị phạt vài triệu đồng đã bị cắt margin, trong khi trung bình hàng năm họ đóng thuế hàng trăm tỷ đồng, nên trên thực tế, số tiền mà doanh nghiệp phải nộp do vi phạm về thuế không ảnh hưởng đến tình hình tài chính, sức khỏe của doanh nghiệp.
Bởi vậy, UBCK nên cân nhắc phương án khắc phục bất cập của quy định hiện hành theo hướng: Khi doanh nghiệp có vi phạm trọng yếu về thuế, có bằng chứng vi phạm do lỗi cố tình gian lận để trốn thuế thì bị cắt margin dài hơn những hành vi vi phạm ít nghiêm trọng, bị phạt với mức thuế thấp và do lỗi vô tình.
Mặt khác, thay vì sau khi cơ quan thuế công bố quyết định xử phạt, Sở GDCK lập tức đưa doanh nghiệp vào danh sách chứng khoán không đủ điều kiện giao dịch ký quỹ như hiện tại, nhà quản lý cần có thời gian cho doanh nghiệp giải trình và chịu trách nhiệm về tính chuẩn xác của thông tin này. Sau giải trình mới xem xét hình phạt bị cắt margin dài hay ngắn.
Bên cạnh đó, khi bị phạt thuế, nếu doanh nghiệp giải trình rõ ràng, đồng thời khắc phục hậu quả ngay, thì Sở GDCK cần sớm cho phép giao dịch margin trở lại. Ngược lại, những doanh nghiệp bị xử phạt vi phạm về thuế mà không giải trình rõ nguyên nhân bị xử phạt, đồng thời việc khắc phục hậu quả kéo dài, thì “án phạt” cắt margin nên kéo dài…
Dưới góc nhìn của chuyên gia thuế, để có hướng sửa đổi Quyết định 87 tối ưu, UBCK cần dựa vào hai căn cứ.
Thứ nhất, theo một chuyên gia của Vụ Chính sách, Tổng cục Thuế, thực ra pháp luật về thuế, mà cụ thể là tại Nghị định 129/2013 quy định về xử phạt vi phạm hành chính về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế, đã chia nhỏ các mức xử phạt từ cảnh cáo đến phạt tiền tùy theo tính chất và mức độ vi phạm. Do đó, UBCK cần căn cứ vào các quy định của pháp luật về thuế, để chia nhỏ hành vi vi phạm theo tính chất và mức độ khác nhau để có ứng xử phù hợp.
Thứ hai, cơ quan chuyên môn trong lĩnh vực chứng khoán, hơn ai hết chính UBCK am hiểu và tiên lượng được với tính chất, vi phạm về thuế đến mức nào, cũng như sự chủ động giải trình thông tin của doanh nghiệp ra sao, thì ảnh hưởng trọng yếu hay không trọng yếu đến tình hình, sức khỏe tài chính của doanh nghiệp.
Trên cơ sở đó, kết hợp với nghiệp vụ về thuế phân loại tính chất vi phạm từ ít nghiêm trọng đến nghiêm trọng, để tương ứng với đó là không cho phép cổ phiếu giao dịch ký quỹ có mức độ kéo dài khác nhau, để vừa giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư, vừa tránh gây tâm lý tiêu cực trên thị trường.
