Làm sao để đối tượng thanh tra, kiểm tra “tâm phục, khẩu phục” thừa nhận vi phạm hoặc có thể hướng dẫn, giải thích cho các đối tượng này là một áp lực rất lớn với người làm thanh tra. Bà Vũ Thị Chân Phương, Chánh thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã chia sẻ như vậy nhân sự kiện đặc biệt, kỷ niệm 15 năm hoạt động TTCK Việt Nam.
5 năm, UBCK ban hành hơn 700 quyết định xử phạt
Thanh tra là một trong các đơn vị ban đầu của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) kể từ khi UBCK được thành lập theo Nghị định số 75/CP của Chính phủ.
Từ đây, người làm thanh tra đồng hành với các đơn vị chuyên môn của UBCK trong các hoạt động quản lý, từ tham gia xây dựng văn bản, phối hợp giám sát, tiến hành thanh kiểm tra, phát hiện và xử lý các vi phạm pháp luật, góp phần đảm bảo tính công khai, công bằng, minh bạch và hoạt động ổn định của TTCK, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, nâng cao tính tuân thủ pháp luật, hiệu quả hiệu lực quản lý nhà nước đối với TTCK.
Năm 2009, để tăng cường phối hợp với cơ quan công an trong đấu tranh, phòng ngừa, xử lý các vi phạm, tội phạm trong lĩnh vực chứng khoán, Thanh tra UBCK đã đề xuất và chủ trì xây dựng Thông tư liên tịch số 46/2009/TTLT-BTC-BCA giữa Bộ Tài chính và Bộ Công An, hướng dẫn phối hợp xử lý vi phạm trong lĩnh vực chứng khoán và TTCK.
Đối với các hành vi thao túng, nội gián, công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu sự thật trong lĩnh vực chứng khoán là các hành vi có tính chất nghiêm trọng, xâm hại đến các nguyên tắc hoạt động của TTCK, đi ngược lại với lợi ích chung của thị trường, xâm hại đến lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân tham gia thị trường cần phải được xử lý nghiêm minh, Thanh tra UBCK đã đề xuất quy định 3 tội danh đối với các hành vi này tại Bộ luật Hình sự sửa đổi năm 2009, đồng thời tham gia xây dựng hướng dẫn áp dụng một số điều của Bộ luật Hình sự về các tội phạm trong lĩnh vực thuế, tài chính - kế toán và chứng khoán.
Tính riêng trong các năm 2010-2014, Thanh tra UBCK đã chủ trì triển khai 43 đoàn thanh tra và 19 đoàn kiểm tra; phối hợp với các vụ chuyên môn thực hiện gần 200 đoàn kiểm tra công ty đại chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, văn phòng đại diện công ty quản lý quỹ và nhiều đoàn kiểm tra giao dịch thao túng, giao dịch nội bộ; phối hợp với các đơn vị của UBCK giải quyết hàng trăm đơn thư tố cáo, phản ánh, kiến nghị.
Giai đoạn 2010-2014, Thanh tra đã tham mưu cho lãnh đạo UBCK ban hành hơn 700 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền xử phạt hơn 50 tỷ đồng. Thanh tra UBCK phối hợp với cơ quan điều tra trong xác minh, điều tra, làm rõ đối với các vụ việc mang tính hình sự liên quan đến thao túng giá chứng khoán, chiếm đoạt tiền trong tài khoản nhà đầu tư.
Để vượt qua áp lực nghề thanh tra chứng khoán
Đặc điểm công tác thanh tra, xử lý vi phạm và giải quyết khiếu tố có tính nhạy cảm, phức tạp. Các hành vi vi phạm trên TTCK trong đó có các hành vi thao túng, nội gián ngày càng tinh vi, phức tạp, các đối tượng sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn, có sự cấu kết, thông đồng để thực hiện hành vi.
Các vụ việc khiếu tố, tranh chấp thường liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của doanh nghiệp, nhà đầu tư nên khi xử lý cần phải khách quan, công tâm, thượng tôn pháp luật để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên theo quy định pháp luật.
Người cán bộ thanh tra thường xuyên đối mặt với áp lực công việc, do vậy, nắm chắc nghiệp vụ, các quy định pháp luật đồng thời cùng trao đổi, chia sẻ trong công việc, có sự chỉ đạo tập trung, thống nhất giúp cho cán bộ thanh tra hoàn thành tốt công việc được giao.
Sẽ tăng cường tuyên truyền, tăng cường sự phối hợp để đấu tranh với các vi phạm
Chiến lược phát triển TTCK giai đoạn 2011-2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt xác định một số mục tiêu trọng tâm: phát triển TTCK ổn định, vững chắc, cấu trúc hoàn chỉnh, nhiều cấp độ, tăng quy mô và chất lượng hoạt động, đa dạng hóa sản phẩm, nghiệp vụ, đảm bảo thị trường hoạt động hiệu quả và trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng của nền kinh tế; bảo đảm tính công khai, minh bạch, các tiêu chuẩn và thông lệ quản trị công ty, tăng cường năng lực quản lý, giám sát và cưỡng chế thực thi, bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư và lòng tin của thị trường; tăng cường năng lực quản lý, giám sát và cưỡng chế thực thi của cơ quan quản lý nhà nước trên cơ sở cho phép UBCK có đủ quyền lực để thực thi tốt các chức năng quản lý, giám sát, thanh tra và cưỡng chế thực thi...
Để thực hiện Chiến lược phát triển TTCK, công tác thanh tra UBCK đặt trọng tâm vào một số việc chính.
Thứ nhất, tiếp tục triển khai công tác xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý về thanh tra, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu tố, kiện toàn tổ chức bộ máy; tham gia phối hợp với các đơn vị của UBCK trong xây dựng khung pháp lý cho TTCK.
Thứ hai, xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra tổ chức kinh doanh chứng khoán trên cơ sở đánh giá các tiêu chí về rủi ro, tính tuân thủ, quy mô, yêu cầu quản lý; thanh kiểm tra chọn mẫu mang tính đại diện cao và trọng tâm, trọng điểm đối với tổ chức niêm yết, công ty đại chúng, tổ chức phát hành, phù hợp với ưu tiên chính sách trong từng giai đoạn.
Bên cạnh đó, Thanh tra sẽ đẩy mạnh phối hợp với các đơn vị của UBCK, hai sở GDCK, VSD trong giám sát, thanh kiểm tra theo chuyên đề, đột xuất để phát hiện, xử lý kịp thời những vấn đề nổi cộm trên thị trường.
Với quy mô TTCK ngày càng phát triển, dự báo các vi phạm trên TTCK sẽ gia tăng, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trên TTCK cũng như tới sự ổn định, tính minh bạch, công bằng trên TTCK. Do vậy, Thanh tra sẽ tiếp tục tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng trong đấu tranh, phòng chống, phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm, tội phạm lạm dụng, thao túng thị trường.
Để giúp cho tổ chức kinh tế, nhà đầu tư tham gia TTCK thuộc nhiều tỉnh, thành trên cả nước cập nhật quy định pháp luật về chứng khoán và TTCK, bên cạnh tăng cường thanh tra, xử lý vi phạm, Thanh tra UBCK sẽ tiếp tục chú trọng phối hợp tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho các tổ chức, cá nhân tham gia thị trường.
Qua công tác này, Thanh tra đánh giá, tìm hiểu những khó khăn, thuận lợi của tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện các quy định của pháp luật, đánh giá các nguyên nhân vi phạm, các vướng mắc, tồn tại để đề xuất giải pháp hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế, chính sách, đưa ra các biện pháp tăng cường quản lý, giám sát để thực thi tốt các chức năng quản lý, giám sát, thanh tra và cưỡng chế thực thi của cơ quan quản lý TTCK, góp phần đảm bảo thị trường phát triển ổn định, an toàn, lành mạnh, công khai, minh bạch, hạn chế các hành vi lạm dụng thị trường.
