“Cửa cung vốn” đóng sập với dự án nhà ở xã hội

Loay hoay phát triển

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, trên cả nước hiện có 206 dự án nhà ở xã hội, quy mô 168.700 căn hộ đang được triển khai, nằm chủ yếu tại Hà Nội và TP.HCM. Các dự án này đều có điểm chung đó là được phê duyệt từ rất lâu, nhưng hiện nay vẫn chưa thế phát triển.

Chẳng hạn, Tổ hợp Nhà ở xã hội và Dịch vụ thương mại AZ Thăng Long (Hoài Đức, Hà Nội), được phê duyệt triển khai nhà ở xã hội từ đầu năm 2014, nằm trong diện được vay gói 30.000 tỷ đồng dành cho người thu nhập thấp.

Với quy mô 4 tòa nhà 35 tầng, cung cấp 1.496 căn hộ, sau khi đi vào hoạt động, dự án sẽ cung cấp chỗ ở cho khoảng 4.500 cư dân. Cuối năm 2014, chủ đầu tư và ngân hàng đã ký hợp đồng tín dụng tài trợ vốn cho dự án theo gói 30.000 tỷ đồng và cho 100% khách hàng vay mua nhà.

Không lâu sau đó, dự án được khởi công với cam kết bàn giao vào cuối năm 2017. Hợp đồng mua nhà cũng được ký kết với phương thức thanh toán chia thành 8 đợt. Thế nhưng, đến nay, hạn cuối qua đã nửa năm, nhưng dự án vẫn đang được xây dựng dang dở phần thô, sau đó gần như đắp chiếu. Trước đó, cuối năm 2016, chủ đầu tư ra thông báo dừng thi công với lý do thiếu vốn.

Còn tại TP.HCM có Dự án nhà ở xã hội 584 Lũy Bán Bích, quận Tân Phú do Công ty 584 làm chủ đầu tư. Dự án đã dừng thi công từ năm 2014 tới nay dù đã bán hết sản phẩm cho khách hàng. Lý do dừng tiển khai là vì chủ đầu tư không có tiền tiếp tục thực hiện hoàn thiện dự án, ngân hàng cũng không cho vay.

Câu chuyện mới nhất liên quan đến tình trạng bí vốn phát triển dự án nhà ở xã hội vừa xảy ra tại TP.HCM, đó là việc Công ty Địa ốc Hoàng Quân, đơn vị liên kết phát triển dự án nhà ở xã hội 35 Hồ Học Lãm, quận Bình Tân đã kêu gọi khách hàng muốn nhận nhà thì cho Công ty vay 20% giá trị hợp đồng căn hộ với lãi suất 1%/tháng để tiếp tục thực hiện dự án này, vì hiện nay, Công ty đã hết tiền thực hiện dự án này, trong khi dự án đã quá hạn bàn giao từ lâu.

 Cần hàng nghìn tỷ đồng vốn hỗ trợ để vực dậy các dự án nhà ở xã hội đang đắp chiếu. Ảnh: Dũng Minh

Không chỉ chủ đầu tư khổ vì thiếu vốn, mà khách hàng cũng lâm vào thế khó. Đa số người mua nhà tại đây có thu nhập thấp, phải vay mua nhà ở xã hội của ngân hàng từ 400-700 triệu đồng. Khi dự án chậm tiến độ, khách hàng vừa phải đi thuê nhà, vừa phải trả tiền lãi ngân hàng, trung bình từ 5 - 7 triệu đồng/tháng.

“Cả tiền trả ngân hàng, sinh hoạt của gia đình tôi không tháng nào dưới 15 triệu đồng, chưa kể tiền thuê nhà và lãi vay”, anh Hưng, người mua căn hộ tại Dự án Nhà ở xã hội 35 Hồ Học Lãm nói.

Việc hàng loạt dự án nhà ở xã hội dừng triển khai, trong khi nhu cầu nhà ở xã hội tại Việt Nam đang cấp bách, được giới phân tích cho rằng, đến từ việc thiếu khoản vay cho nhà ở xã hội. Trong đó, việc gói hỗ trợ tín dụng 30.000 tỷ đồng hết sứ mệnh lịch sử khiến hàng loạt dự án nhà ở xã hội xây dựng dở dang phải giãn tiến độ. Thậm chí, có một số dự án chủ đầu tư đã chậm bàn giao căn hộ trong thời gian rất dài.

Cần thêm 6.000 tỷ đồng

Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc NHNN Chi nhánh TP.HCM cho biết, sẽ có thêm gói hỗ trợ vay 1.000 tỷ để phát triển các dự án nhà ở hội.

Tuy nhiên, với số tiền 1.000 tỷ đồng này, các doanh nghiệp và người dân cho rằng, không thấm vào đây so với nhu cầu cần vốn hiện nay để phát triển các dự án nhà ở xã hội.

Ông Trần Đức Vinh, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Bất động sản Trần Anh Group cho biết, Ngân hàng Nhà nước liên tục công bố các gói vay hỗ trợ nhà ở xã hội sau khi gói vay 30.000 tỷ kết thúc, nhưng đến nay chưa có gói nào chính thức được triển khai. Bên cạnh đó, việc chỉ đưa ra những gói vay theo kiểu nhỏ giọt, thì khó cứu được các dự án nhà ở xã hội đang triển khai dở dang.

Đại diện Bộ Xây dựng cho rằng, hiện có hai nguyên nhân khiến các dự án nhà ở xã hội đang gặp khó. Trước tiên là do vốn ngân sách bố trí cho Ngân hàng Chính sách xã hội triển khai chương trình cho vay nhà ở xã hội trong giai đoạn 2018 - 2020 chỉ có 1.262 tỷ đồng trên tổng số 9.000 tỷ đồng, mới đáp ứng khoảng 13% so với yêu cầu của Ngân hàng Chính sách xã hội. Trong đó, riêng năm 2018, ngân hàng này chỉ được giao 500 tỷ đồng, nhưng đến thời điểm này vẫn chưa được giải ngân.

Theo quy định, với số vốn được giao 500 tỷ đồng, Ngân hàng Chính sách xã hội sẽ huy động thêm được 500 tỷ đồng nữa để thực hiện chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội và chỉ cho vay đối với hộ gia đình, cá nhân (chủ đầu tư dự án không được vay nguồn vốn này). Trong khi đó, nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho các tổ chức tín dụng để cho vay thực hiện chính sách nhà ở xã hội đến nay vẫn chưa được bố trí.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà, chính quyền tại một số địa phương chưa quan tâm đến việc phát triển nhà ở xã hội. Chủ đầu tư cũng chưa chủ động đầu tư xây dựng loại nhà ở có diện tích nhỏ, giá thấp. Cơ cấu nguồn cung căn hộ nhà ở bị mất cân đối, các hộ nghèo, thu nhập thấp không đủ khả năng và điều kiện để cải thiện chỗ ở.

Đặc biệt, việc không bố trí được nguồn vốn ngân sách để thực hiện chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội theo quy định của Luật Nhà ở năm 2014 và Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội là nguyên nhân chủ yếu.

Để đảm bảo mục tiêu phát triển nhà ở xã hội trong giai đoạn 2016-2020, đến năm 2020 phấn đấu thực hiện đầu tư xây dựng tối thiểu khoảng 12,5 triệu m2 sàn nhà ở xã hội cho các đối tượng có thu nhập thấp và công nhân lao động tại các khu công nghiệp và để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp đang triển khai đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng đề nghị Chính phủ bổ sung vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội 3.000 tỷ đồng để thực hiện cho đến năm 2020.

Bên cạnh đó, cấp cho các tổ chức tín dụng để bù lãi suất cho vay trong năm 2018 là 3.431 tỷ đồng. Như vậy, số vốn cần có lên đến hơn 6.000 tỷ đồng.

Còn theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), nhu cầu mua nhà ở xã hội vẫn rất lớn. Kiến nghị bổ sung tín dụng cho phân khúc nhà ở xã hội của Bộ Xây dựng nếu được đáp ứng, sẽ có nhiều dự án được xây dựng, giúp nhiều người có thu nhập thấp có cơ hội mua được nhà ở.